okt, 2021
Í lok septembermánaðar síðastliðins heimsótti framkvæmdastjóri Fuglaverndar Hólmfríður Arnardóttir þjóðgarðinn Cairngorms í Skotlandi ásamt Einari Bárðarsyni framkvæmdastjóra Votlendissjóðsins og Sveini Runólfssyni stjórnarmanni. Frá Landgræðslunni fór Sigurjón Einarsson og fyrir hönd Lanbúnaðarháskólans fór Hlynur Óskarsson. Heimsóknin var styrkt af ELP sjóðnum (The Endangered Landscapes Programme) og er liður í undirbúnings verkefni sem íslensku aðilarnir og RSPB (The Royal Society for the Protection of Birds) eru í samstarfi um. RSPB eru ein stærstu umhverfisverndarsamtök í heiminum og hafa verið samstarfsaðilar okkar í fjölda ára og Votlendissjóðsins frá stofnun hans. Frá RSPB komu Zbig Karopwicz og Mark Day. Hópurinn naut leiðsagnar sérfræðinga á sviði votlendis og enduheimtar þeirra. Farið var í votlendisgöngur og fræðst um sögu svæðanna, lífríki og starf. Meðal annars var fylgst með gröfumanni sem sérhæfir sig í að fylla í skurði og vinna í votlendi án þess að skilja eftir sig mikil spor.
Hópurinn heimsótti og fræddist um Inch Marshes, náttúruverndarsvæði í eigu RSPB og á lista Ramsar samningsins yfir mikilvæg alþjóðleg votlendissvæði. Mýrin sú arna er kjörin á varptíma fyrir tegundir sem við þekkjum hér á landi; spóa, stelk, álft, hrossagauk sem og vepju. Enda var ein ástæða heimsóknarinnar að skoða endurheimt og viðhald svæða sem eru kjörlendi tegunda sem einnig verpa á Íslandi og eiga undir högg að sækja á svæðum þar sem landbúnaður, skógrækt og framræsla mýra eru í sókn. Því þessar aðgerðir minnka varpsvæði þessara tegunda.
Í heimsókninni í Cairngorms hitti hópurinn marga mæta sérfræðinga: Jeremy Roberts, Chiara Alagia og Sidney Henderson frá Cairngorm Connect, Mark Hancock RSPB, Thijs Claes RSPB, Fergus Cumberland RSPB.
Ljósm. ofan Hjalti Lúðvíksson
Níu manns á vegum Fuglaverndar hittust við Garðskagavita og skoðuðu og hentu tölu á fuglaflóruna þar á farfugladegi að hausti. Enn fremur voru skoðaðir fuglar í Sandgerði og á Fitjum í Njarðvíkum.
Heilmikið sást af gylltum heiðlóum, hettulausum hettumáfum og svo ekki sé minnst á vaðfugla eins og tildrur, sandlóur og sendlinga í haust eða vetrarbúning. Það gekk á með skúrum en allir voru vel klæddir og vopnaðir sjónaukum. Eftir tveggja tíma úthald fór að hellirigna og þá var gert súpuhlé á veitingastaðnum Röstinni og þar var skipst á fuglasögum af krafti. Síðan var ekið til Sandgerðis og veðurguðirnir voru hópnum hliðhollir því það stytti upp skamma stund þegar staldrað var við þar og tjaldar, topendur og fleiri fuglar skoðaðir. Síðasti áfangastaður var Fitjar í Njarðvíkum en þar hellirigndi en hópurinn setti upp hetturnar og fór út að skoða rauðhöfðaendur og álftir og sáu þá eina flæking dagsins; ljóshöfðastegg. 24 tegundir sáust samanlagt,
Fyrir utan hvað það er gaman að skoða fugla og reyna að greina nýjar tegundir er mikil skemmtun af því að hitta aðra félaga Fuglaverndar. Margir sem hafa áhuga á fuglaskoðun eru einir á báti í áhugamálinu og hafa ekki alltaf skilning vina og kunningja á þessu. Sumir eiga auðvitað fullt af fuglaskoðunarvinum en fyrir þá sem eru einir á báti í áhugamálinu sínu þá mælum við í Fuglavernd með að koma á viðburðina okkar, hvort sem er í Friðlandinu, Garðskaga, í skógarferðir, langferðir um landið eða í fuglaskoðanir erlendis. Maður þarf ekki að vera fulllærður í faginu til að njóta þess. Alltaf er gott að læra eitthvað nýtt. Þrátt fyrir að fuglar séu skemmtilegt viðfangsefni þá er maður manns gaman líka. Í þessum túr var Anna-María Lind starfsmaður skrifstofu Fuglaverndar fararstjóri, áhugakona um fugla en ekki enn sérfræðingur. Innan vébanda Fuglaverndar er urmull færra fuglaskoðara sem við fáum með til leiks þegar þannig ber undir.
ljósmyndir Katrín Guðjónsdóttir
Það þarf að viðhalda fuglaskoðunarhúsinu, rampi og palli í Friðlandinu. Fyrsta laugardag í október hittist þriggja manna hópur í Friðlandinu í Flóa til að vinna að viðhaldi mannvirkjanna þar. Fyrr á árinu mætti hópur á staðinn og hreinsaði lausa málningu af rampi og palli. Haust hópurinn náði að skrapa enn fremur og olíubera allan rampinn og borð og bekk á pallinum. Eftir stendur þá að fínskrapa pallinn og húsið sjálft og síðan olíubera pallinn og mála húsið næst þegar gefur. Gert er ráð fyrir að það verði næsta vor.
Systurfélag Fuglaverndar á Kýpur sendi ákall um hjálp.
Eftir að hafa með þrotlausri vinnu í 20 ár tekist að fá veiðar á smáfuglum í farflugi bannaðar á Kýpur þá breytti þingið nýverið lögunum aftur og lækkuðu sektir úr 2000 evrum í 200 fyrir brot á lögunum. Eins og þekkt er hafa þessar veiðar farið fram með lími á greinum og haglabyssum. Meðal þeirra 14 tegunda sem eru mest vinsælar til veiðar og flokkast sem “lostæti” eru fuglar sem sjást árlega hér á landi: Hettusöngvari (sylvia atricapilla), bókfinka (fringilla coelebs), gráspör (passer domesticus), laufsöngvari (phylloscopus trochilus), gransöngvari (phylloscopus collybita) og glóbrystingur (erithacus rubecula).
BirdLife Cyprus vilja ná 15000 undirskriftum til að til að leggja fyrir þingið. Fuglavernd ásamt öðrum félögum í náttúruvernd hafa ljáð málinu stuðning. Félagar í Fuglavernd sem og utanfélags geta skráð nafn sitt á undirskriftarlista sem má finna hér.
Hér er frétt um málið á heimasíðu BirdLlife Cyprus
Vegna ábendinga fóru fulltrúar frá Fuglavernd og Landvernd að skoða svæði á Norðurnesi á Álftanesi þar sem til stendur að byggja golfvöll. Hann mun þrengja að fuglalífi og þeir sem þekkja til sjá væntanlega fyrir sér margæsir vappandi um völlinn á meðal golfspilara.
Landvernd og Fuglavernd hafa kynnt sér drög að deiliskipulagi á Norðurnesi. Uppdrátturinn sýnir að áformað er að fara með golfvöllinn alveg niður að bökkum Bessastaðatjarnar. Þá er svæðið á milli tveggja læna sem ganga vestur úr Tjörninni notað sem „græna (green)“. Gangi þessi áform eftir mun þrengja mjög að fuglalífi við Bessastaðatjörn sem skýrslur um fuglalíf sýna að er bæði mikið og vermætt. Svæðið eins og það er í dag hefur einnig mikið upplifunargildi fyrir bæði íbúa og gesti. Hætt er við að þetta spillist ef farið verður að þessum tillögum.
Félögin hafa sent ályktun til Garðabæjar vegna málsins sem má finna hér .
Ljosmynd, Sveinn Jónsson;stelkur
Tilvalið að hlusta og ekki verra að deila til þeirra sem vita ekkert um fugla.
Fjallað m.a. um fordóma og þekkingu á fuglum og hvernig maður verður fuglaáhugamaður.
Viðmælendur eru: Nói Hafsteinsson, Kristinn Haukur Skarphéðinsson, Tristana Sól Kristjánsdóttir, Ólafur Nielsen, Gunnar Þór Hallgrímsson, Lilja Jóhannesdóttir, Guðrún Jónsdóttir, Freydís Vigfúsdóttir og Hjördís Stefánsdóttir.

Ljósmynd: Daníel Bergmann
Í dag er afmælisdagur Ómars Ragnarssonar og var sá dagur valinn sem Dagur íslenskrar náttúru af ríkisstjórn Íslands árið 2010.
Hipp húrra fyrir Ómari sem hefur aldeilis lagt sitt á vogaskálar til varnar íslenskri náttúru.
Hipp húrra fyrir degi Íslenskrara náttúru og allra félaga og samtaka sem standa vörð um náttúru okkar frá fjöru til fjalla – frá láði til lofts – frá smáfuglum til stórhvela.
Fuglaverndarfélag íslands var stofnað árið 1913 til varnar haferninum okkar sem var undir skipulögðum ofsóknum og var nær útdauður. Meira um haförninn hér

Varp hafarnarins gekk vel í ár og komust 58 ungar á legg. Kristinn Haukur Skarphéðinsson, dýravistfræðingur hjá Náttúrufræðistofnun, segir þetta mesta fjölda unga frá því að hafernir voru fyrst taldir fyrir réttum 100 árum árið 1921. Hann rifjar upp að þá hafi upplýsinga verið aflað á manntalsþingum, en síðan hafi rannsóknir smám saman eflst og arnarstofninn sé nú einna best þekkti fuglastofn landsins.
Í ár var orpið á 69 óðulum og komust ungar á legg á 45 þeirra. Kristinn Haukur segir að allar vísitölur arnarins séu sterkar í ár, hreiður, varp, ungar og óðul í ábúð sem eru nú 86. Í fyrra komust 52 ungar á legg og 56 árið 2019, sem þá var besta árið í 100 ára sögu talninga. Nú áætlar Kristinn Haukur að arnarstofninn telji á fjórða hundrað fugla, en stór hluti hans séu ungfuglar, sem algengt er að byrji að verpa 5-6 ára. Á sjöunda áratug síðustu aldar voru arnapörin aðeins talin vera ríflega 20.
Aðalheimkynni arnarins eru frá Faxaflóa norður og vestur um í Húnaflóa. Fullorðnir fuglar hafa sést reglulega austur í Mývatnssveit en hafa ekki ekki slegið sér niður í varp á þeim slóðum.
„Enn er nokkuð í land að haförninn loki hringnum og fari að verpa í öllum landshlutum, en ég held að það gerist á næstu áratugum ef þessi hagfellda þróun heldur áfram,“ segir Kristinn Haukur.
Hann segir að tíðarfarið á undanförnum árum hafi verið erninum hagstætt og stofninn hafi fengið meiri frið og svigrúm til að þróast og þroskast en áður.
Þetta er úr frétt Morgunblaðisins
Fýlsungar eru að yfirgefa hreiður frá lok águst fram í miðjan september. Þeir svífa frá syllunni sinni og ná oft ekki út í sjó og lenda þá á landi milli varpstöðva og sjávar. Eftir gott sumar er nú urmull af þeim í Mýrdalnum og vafalaust víðar. Þeir eru í tugum á götum Víkur þegar þetta er ritað.
Fæstum fýlsungum þarf að bjarga, þeir spjara sig oftast sem hafa lent á söndum, túnum, engjum
eða viðlíka “flugbraut”. Þeir léttast á nokkrum dögum og verja tíma sínum við að styrkja vængi.
Þeir sem lenda á bílastæðum, vegum, skógi, háu grasi og í lúpínubreiðu gæti hinsvegar þurft að bjarga.
ATH: Þegar fýlsungar verja sig þá spýja eða æla þeir lýsiskenndu magainnihaldi sínu. Bunan getur verið
hátt í 2 m á lengd. Það er vissara að varast að lenda í bununni.
Flesta fýlsunga sem lenda á vegum þarf ekki að flytja á brott, yfirleitt er nóg að koma þeim af vegi
sjávarmegin við veginn.
EF ÞAÐ ÞARF AÐ FANGA FÝLSUNGA t.d. í þéttbýli, skóglendi, bílastæði, lúpinubreiðu eða af vegi þá er best að vera með réttan útbúnað.
Hér má sjá viðtal í Landanum á RÚV við hóp sjálfboðaliða sem fór í björgunaleiðangur
FÖT: Föt sem má fórna í fýla-ælu, gúmmíhanskar. Áberandi lit á fatnaði ef verið er við vegi, t.d. áberandi gul vesti.
VERKFÆRI:
Handklæði til að fanga fýlsunga með.
Kassar 2 – 20 kassar til að setja ungana í.
Aðeins má setja einn fýl í kassa. Ef þeir eru tveir eða fleiri þá geta þeir ælt á hvorn annan og verða útataðir í lýsi.
Þá eru þeir í vondum málum.
Bíll og jafnvel kerru.
HVAR Á AÐ SLEPPA FÝLSUNGA: Alls ekki í sandfjöru þar sem er brim, þá velkjast þeir bara um og drepast.
Það verður að sleppa þeim þar sem þeir geta náð að svífa niður á sjávarflöt.
Lygnar ár og víðir ósar koma til greina. Jökulsár eru ekki lygnar ár.
Sleppistaðir í kringum Mýrdal og undir Eyjafjöllum:
Dyrhólaey, neðri ey og Dyrhólaós. Lónin hjá Höfðabrekku.
Sandar sunnan lúpínubreiða.
Holtsós. Skógaá.
Fýlsungar eru stríðaldir af foreldrum sínum svo þeir verða of þungir til flugs. Fýlavarp hefur teygt sig lengra inn til landsins, fjær sjó en hentugt er fyrir fýlsunga. En fýlum hefur fjölgað á s.l. áratugum og fýlahjón leita sér að góðu hreiðurstæði í björgum.
Nokkrar ástæður eru fyrir vali á björgum fjarri sjó. Þar má telja að sjóbjargastæðin eru frátekin, viðkomandi fýll ólst upp á syllu t.d. í Markarfljótgljúfrum og leitar heim.
Fýlar geta orðið allt að 60 ára gamlir og geta komið upp einum unga árlega.
Við þiggjum með þökkum ábendingar um góða sleppistaði fýlsunga um land allt.
Ragnheiður Blöndal og Sigurjón Halldór Birgisson bjarga fýlsungum, frétt á visir.is
